Nhựa đường giao thông

Hồ nhựa đường không chứa nước mà tập trung loại vật chất đặc dính, giúp lưu giữ xác chết của nhiều cổ sinh vật từ hàng nghìn năm trước.

Với diện tích 40 hecta, hồ Pitch ở Trinidad là hồ nhựa đường lớn nhất thế giới. Ảnh:Blogspot.

Theo Amusing Planet, hồ Pitch nằm ở làng La Brea phía tây nam Trinidad là hồ nhựa đường lớn nhất thế giới, với diện tích khoảng 40 hecta và sâu 75 m.

Hồ nhựa đường hình thành khi loại vật chất này rỉ ra từ mặt đất, tạo ra những vũng sệt lộ thiên. Nhựa đường trong hồ Pitch dày đến mức có thể đi bộ trên bề mặt, nhưng nếu đứng yên quá lâu, mọi sinh vật có thể từ từ chìm xuống hồ.

Nhựa đường trong lòng hồ rất đặc và nhớt. Ảnh: Flickr.

Dù hồ Pitch trông khá bình lặng, nhựa đường vẫn chuyển động và có thể nhìn rõ dòng chảy của lớp nhựa. Thi thoảng, những khúc cây và động vật chìm xuống hồ từ thời tiền sử lại nổi lên bề mặt.

Hồ Pitch ra đời từ hàng nghìn năm trước do quá trình hút chìm khi mảng lục địa Caribe bị mảng lục địa khác chèn lên. Đường đứt gãy lộ thiên này cho phép dầu thô từ các mỏ sâu dưới lòng đất trào lên bề mặt và tập trung trong miệng núi lửa. Những thành phần nhẹ hơn trong dầu thô bay hơi, để lại lớp nhựa đường đặc, nặng, là hỗn hợp của dầu, đất sét và nước.

Hồ Pitch được phát hiện năm 1595 và khai thác từ năm 1867. Ngành công nghiệp khai khoáng đã thu ước tính 10 triệu tấn nhựa đường từ hồ, nhưng trong hồ vẫn còn khoảng 6 triệu tấn.

Nếu đứng quá lâu trên mặt hồ, con người có thể từ từ chìm xuống. Ảnh: Flickr.

Không chỉ có ý nghĩa quan trọng với nghiên cứu địa chất và khai khoáng, hồ nhựa đường Pitch còn là đối tượng nghiên cứu ưa thích của nhà tự nhiên học và cổ sinh vật học, bởi dưới hàng lớp nhựa đường đặc dính là những dấu vết của đời sống tiền sử.

Trải qua hàng nghìn năm, hồ nhựa đường đã nhấn chìm vô số hổ răng kiếm, chó sói, bò rừng bizon, rùa, voi ma-mút cùng hàng trăm động vật có xương sống và không xương sống khác. Chúng có thể sa xuống hồ trong khi lang thang tìm kiếm thức ăn và mắc kẹt giữa lớp nhựa đường, vật chất hoàn hảo giúp bảo quản bộ xương hóa thạch của chúng.

 Sưu tầm ( HLD)

Phân biệt chất lượng nhựa đường

Nhựa đường (bitum) là vật liệu chính để sản xuất bê tông nhựa đường hoặc dùng phun tưới bán thâm nhập trong xây dựng mặt đường bộ cho các công trình xây dựng giao thông.

Trong sản xuất bê tông nhựa nóng, nhựa đường chỉ có khoảng 5% về khối lượng nhưng chiếm đến 80% giá thành của 1m3 bê tông nhựa đường. Do vậy, chất lượng nhựa đường quyết định đến chất lượng của mặt đường nhựa và là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chi phí và lợi nhuận của Chủ đầu tư và Nhà thầu thi công.

Sử dụng loại nhựa đường nào để công trình đạt chất lượng và tiết giảm chi phí là vấn đề nóng trong ngành xây dựng giao thông, đặc biệt là hiện tượng hằn lún vệt bánh xe liên tục xảy ra trong các công trình xây dựng cầu đường hiện nay.

Công tác giám sát chất lượng vật liệu nhựa đường:

Các đơn vị liên quan trong xây dựng công trình giao thông luôn trăn trở về mối quan hệ giữa chất lượng nhựa đường và bài toán chi phí. Bất cứ đơn vị liên quan nào cũng gắn chặt uy tín của mình vào chất lượng công trình, từ lúc khởi công xây dựng đến nghiệm thu, bảo hành công trình và nhiều năm sử dụng công trình sau đó. Các cơ quan chức năng trong ngành giao thông vận tải, các Chủ đầu tư, Ban Quản lý dự án đều kiên quyết loại nhựa đường kém chất lượng ra khỏi công trường để đảm bảo chất lượng công trình giao thông.

Các đơn vị tư vấn thiết kế đưa vào hồ sơ thiết kế loại vật liệu nhựa đường phù hợp tiêu chuẩn kỹ thuật, chủng loại; có bao bì ghi nhãn mác và nguồn gốc xuất xứ một các rõ ràng nhằm tránh việc gian lận khối lượng, tráo đổi nhãn mác, nhập nhằng xuất xứ nguồn gốc làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Các đơn vị tư vấn giám sát kiểm tra nghiêm ngặt hồ sơ lô nhựa đường sẽ đưa vào thi công, kết hợp với đơn vị thí nghiệm tại hiện trường phát hiện các hành vi gian dối, tráo đổi vật liệu (hồ sơ thật - vật liệu giả).

Các nhà thầu thi công chỉ nên sử dụng nhựa đường của các nhà phân phối có uy tín và loại nhựa đường có thương hiệu đã được khẳng định chất lượng qua nhiều công trình đã thi công trong nhiều năm qua. Các công ty nhập khẩu trực tiếp, các nhà cung ứng vật liệu nhựa đường phải có năng lực cung ứng, vận chuyển, bảo quản nhựa đường; cung cấp nhựa đường có nhãn mác bao bì xuất xứ rõ ràng, đảm bảo đủ trọng lượng và chất lượng cao.

Các loại nhựa đường hiện nay đang sử dụng:

Nhựa đường (bitum hay bitumen) là sản phẩm cuối cùng trong quá trình chưng cất dầu thô, dùng để sử dụng trong xây dựng mặt đường bộ của công trình giao thông. Hiện nay Việt Nam nhập khẩu 100% nhựa đường từ Singapore, Trung Quốc, Thái Lan, Hàn Quốc, Malaysia, Iran và các nước Trung Đông.... Trong vài năm tới sẽ có thêm sản phẩm nhựa đường mới khi Nhà máy lọc dầu Dung Quất chế biến dầu thô nhập khẩu từ Trung Đông.

Có nhiều loại nhựa đường khác nhau nhưng chỉ có loại nhựa đường có độ kim lún (Penetration) từ 60 đến 70 (thường gọi là nhựa đường 60/70) là phù hợp điều kiện thời tiết, khí hậu và thổ nhưỡng của Việt Nam. Nhựa đường nhập khẩu hiện nay có 2 loại: nhựa đường đặc đóng phuy và nhựa đường đặc nóng.

+ Nhựa đường đặc đóng phuy có 2 loại: đóng phuy tại nước ngoài và đóng phuy tại Việt Nam. Đóng phuy tại nước ngoài có nhãn mác rõ ràng, trọng lượng nhựa đường không thay đổi 154kg/phuy có nhựa đường Shell 60/70 Singapore. Nhựa đường Caltex trọng lượng tịnh 151kg/phuy, nhựa đường Esso đóng phuy trọng lượng tịnh 160kg/phuy, trọng lượng cả bì 168.8kg/phuy đã không còn nhập khẩu về Việt Nam nhiều năm nay. Nhựa đường đóng phuy tại Việt Nam hiện nay chủ yếu do Công ty Nhựa đường Petrolimex nhập khẩu và đóng phuy tại huyện Nhà Bè, TP.HCM.... với trọng lượng tịnh 190kg/phuy, trọng lượng cả bì: 200kg/phuy. Ngoài ra, cũng có một số nhà phân phối nhựa đường đầu tư máy móc và đóng phuy nhựa đường tại Việt Nam nhưng chất lượng và thương hiệu chưa được khẳng định trên thị trường.

+ Nhựa đường đặc nóng được nhập khẩu về Việt Nam bằng tàu biển chuyên dụng. Khi tàu cập cảng, nhựa đường được bơm từ tàu lên các bồn chứa tại kho công ty nhập khẩu và luôn giữ nhiệt độ nhựa đường ở 1000C-1500C. Các xe bồn chuyên dụng 10-16 tấn sẽ chuyên chở nhựa đường đặc nóng đến bơm rót vào các trạm trộn bê tông nhựa nóng cho khách hàng. Các trạm bê tông nhựa sẽ trộn nhựa đường với đá, cát, phụ gia... để sản xuất bê tông nhựa nóng phục vụ cho công tác thảm nhựa đường các công trình giao thông. Nhựa đường đặc nóng cũng được nhập khẩu từ nhiều nguồn gốc xuất xứ khác  nhau như Singapore, Trung Quốc, Malaysia, UAE, Iran....

+ Nhựa đường đóng phuy tại Iran, UEA... có trọng lượng nhựa đường tùy theo từng chuyến hàng và tùy theo yêu cầu đóng gói của nhà nhập khẩu, khoảng 183kg (+/- 5kg)/phuy hoặc 156kg/phuy, có giá bán rẻ hơn nhựa đường Singapore khoảng 30%. Về nhãn mác, chỉ có nhựa đường Shell Singapore có in logo hai màu vàng và đỏ của tập đoàn Shell Singapore trên nắp thùng cùng với trọng lượng tịnh, trọng lượng cả bì, ngày sản xuất và xuất xứ Singapore một cách rõ ràng. Một số nhựa đường nhập khẩu khác cũng có in trọng lượng trên bao bì nhưng bằng phương pháp phun sơn nên chữ rất khó đọc; dung sai trọng lượng tịnh quá lớn (+/- 5kg/phuy). In phun bằng sơn nên khi đun nóng vỏ phuy sẽ không còn nhãn mác; khi gặp sự cố về chất lượng kém thì nhãn mác sẽ được tẩy xóa rất nhanh nên rất khó cho Nhà thầu tư vấn giám sát và các cơ quan giám định chất lượng

( Nhựa đường phi 60/70 nhập khẩu Singgapore)

Để đảm bảo chất lượng các công trình giao thông, hiện nay các đơn vị thi công cầu đường thường sử dụng và ưa chuộng những loại nhựa đường sau:
          Đối với các công trình nhỏ, tưới bán thấm nhập thì phải sử dụng nhựa đường đóng phuy để đun nấu và thi công.

Những đơn vị có kinh nghiệm nấu nhựa đường bằng phương pháp thủ công thì sử dụng nhựa đường Shell Singapore sẽ lợi hơn do nhựa đường Shell nở ra nhiều hơn (100kg nhựa đường Shell sẽ nở ra bằng 130kg nhựa đường loại khác).
          Riêng với các công trình ở miền Bắc có thể sử dụng nhựa đường đóng phuy nhập khẩu từ Iran do phù hợp với chất lượng đá, điều kiện khí hậu và thời tiết tại đây. Tuy nhiên, nhựa đường Iran không nở khi đun nấu; chất lượng tùy thuộc vào từng lô hàng và từng phuy nhựa nên cần cẩn thận khi sử dụng loại nhựa đường này. Khu vực miền Nam chỉ nên sử dụng loại nhựa đường Iran ở những công trình không yêu cầu về chất lượng.

Hiện nay, để đảm bảo chất lượng công trình và tránh bị hiện tượng hằn lún vệt bánh xe, nhiều Nhà đầu tư và Nhà thầu thi công đã và đang sử dụng Nhựa đường Shell 60/70 Singapore đóng phuy 154kg/phuy để sản xuất bê tông nhựa nóng và thi công thảm cho công trình.

Hiện nay công tác tháo nắp phuy và đun nấu nhựa đường đã có máy móc và kỹ thuật vận hành với chi phí tăng thêm rất thấp. Sử dụng nhựa đường Shell 60/70 Singapore đóng phuy là giải pháp hàng đầu cho chất lượng công trình giao thông hiện nay.

Với giải pháp này, các Chủ đầu tư yên tâm về nguồn gốc xuất xứ nhựa đường, kiểm soát chất lượng nhựa đường "nguyên chất" một cách dễ dàng.
Nhằm tránh việc các nhà phân phối dùng hồ sơ lô nhựa đường này sử dụng cho lô nhựa đường khác, các nhà thầu nên chọn nhựa đường được nhập khẩu vào Việt Nam không quá 3 tháng thì mới yên tâm về hồ sơ xuất xứ nguồn gốc và chất lượng nhựa đường. Hồ sơ chất lượng phải được cung cấp đầy đủ theo đúng quy định tại Thông tư 27/2014/TT-BGTVT ngày 28/07/2014  của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải.

Sưu tầm (HLD)